Ilieva-Makulec K., Augustyniuk-Kram A., Olejniczak I., Karaban K., Boniecki P., Nowicki M., Runka T., Kulczycki A., Kałużny J.
Science of the Total Environment…
![obraz sem](https://wbns.uksw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/01/krassi-1.jpg)
Nanorurki węglowe (carbon nanotubes, CNTs) zostały odkryte na początku lat 90-tych XX wieku. Ze względu na swoje unikatowe właściwości, takie jak wytrzymałość na rozciąganie, sprężystość, elektryczne i termiczne przewodnictwo szybko stały się przedmiotem intensywnych badań mających na celu ich praktyczne zastosowanie. Jednakże do chwili obecnej, na dużą skalę udało się rozwinąć jedynie ograniczoną liczbę zastosowań CNTs. W ostatnim czasie wydaje się, że tribologiczne zastosowanie CNTs, a w szczególności jako dodatek do olejów i smarów zmniejszających tarcie (nanolubrykanty), jest bliskie etapu ich przemysłowego wdrożenia. Może to jednak prowadzić do przypadkowych zanieczyszczeń i chociaż gleba jest często rozpatrywana jako środowisko potencjalnie narażone na takie zanieczyszczenie, do tej pory wpływ CNTs na biologię gleby, a zwłaszcza na faunę glebową, jest słabo poznany. Powiązania pomiędzy fauną glebową a mikroorganizmami mają istotny wpływ na funkcjonowanie gleby i utrzymanie jej jakości, dlatego poznanie reakcji zarówno fauny glebowej jak i mikroorganizmów glebowych na zanieczyszczenie CNTs wydaje się być niezbędne dla zrozumienia ekologicznych skutków stosowania nanorurek węglowych.
Celem naszych interdyscyplinarnych badań była ocena wpływu zarówno surowych, jak i sfunkcjonalizowanych (powszechnie stosowanych w przemyśle) wielościennych nanorurek węglowych na zespoły mikroorganizmów oraz mikro- i mezofauny glebowej. Według naszej wiedzy brak dotychczas badań, które analizowałyby wpływ CNTs na te trzy grupy organizmów w tym samym eksperymencie. Symulując najbardziej prawdopodobną drogę zanieczyszczenia środowiska przez nanolubrykanty, zaaplikowaliśmy wodne roztwory CNTs na powierzchnię nienaruszonych rdzeni glebowych (mezokosmosy glebowe) pobranych z naturalnej łąki o zachowanym profilu. Jest to nowe podejście w tego typu badaniach i naszym zdaniem pozwala na zbadanie wpływu CNTs na naturalny skład fauny i flory glebowej.
Uzyskane przez nas wyniki świadczą, że zanieczyszczenie gleby CNTs wpływa na dynamikę liczebności i/lub skład glebowych zespołów mikroorganizmów i zwierząt, a wywołane zmiany mogą w konsekwencji wpłynąć na procesy obiegu biogenów w glebie. Dlatego nasze wyniki powinny być brane pod uwagę przy omawianiu ryzyka środowiskowego związanego z trybologiczną aplikacją CNTs. Nasze wyniki wykazały również, że liczebność, skład taksonomiczny i struktura troficzna fauny glebowej mogą być wykorzystane jako czułe wskaźniki do oceny zaburzeń w glebie spowodowanych zanieczyszczeniem CNTs.